Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama 

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplama, ölümlü trafik veya iş kazasının ardından vefat edenin yakınları için yapılmaktadır. Kazanın gerçekleşmesinin ardından vefat eden kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler bulunmaktadır. Bu kişilerin sosyal ve ekonomik yaşamlarının etkilenmemesi adına destekten yoksun kalma tazminatı gündeme gelmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Nedir?

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, kişinin ölümünden önce sağladığı maddi ve manevi desteğin bir ölçüde karşılanmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu tazminat, ölüme sebebiyet veren iş yeri, şahıs, sigorta veya sorumlular tarafından karşılanmaktadır.

İş kazası, trafik kazası veya meslek hastalığından dolayı ölen kişinin yakınları, çalışanın sigortalı olduğu kurum üzerinden Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edebilir. Tazminatın alınabilmesi için, vefat eden kişinin yakınlarının destekten yoksun kaldığını kanıtlamaları gerekebilir.

Destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilecek kişiler belirlidir. Tazminat hakkı bulunan kişiler vefat edenin;

• Annesi,
• Babası,
• Eşi,
• Çocukları,
• Nişanlı,
• Bakmakla yükümlü olduğu olduğu diğer kişiler. Bu kişilere örnek olarak ise; dini nikahlı eşi, burs verdiği öğrenci… Diğer kişiler olarak sınıflandırılan bu isimlerin vefat eden kişiden gördüğü desteği ispatlaması gerekmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Miktarı

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplama miktarını ölen kişinin maaşı, yaşı, kusuru ve geride kalanların yaşları belirleyecektir. Hesaplama sonucu tazminat miktarını belirleyecek hususlara örnek olarak;

• Kişinin kazanç seviyesi: Kişinin ölümünden önceki dönemde elde ettiği aylık ya da yıllık gelir dikkate alınır. Bu gelir, tazminatın hesaplanmasında temel alınan değerdir.
• Destek sayısı: Ölen kişinin yakınlarının sayısı, tazminat miktarını etkileyen önemli bir faktördür. Eş, çocuklar ve diğer aile bireylerinin sayısı arttıkça, tazminat miktarı da artabilir.
• Kişinin yaşam beklentisi: Ölen kişinin yaşam beklentisi, tazminatın süresini belirlemeye yardımcı olur. Vefat eden kişinin bakiye ömrü TRH 2010 yaşam tablosuna göre belirlenmektedir.
• İndirim oranı: Tazminatın bugünkü değeri, gelecekteki ödemelerin bugünkü değerine indirgenerek hesaplanır. Bu hesaplamada kullanılan indirim oranı, genellikle enflasyon ve faiz oranları gibi ekonomik faktörlere bağlıdır.

Destekten yoksun kalma tazminat hesaplama miktarlarına birçok emsal Yargıtay kararları bulunmaktadır. Bu kararlara örnek olarak;

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/10507 Sayılı Kararı:

‘Ölümlü trafik kazasında vefat eden E’nin 25 yaşında olması, araç sürücüsünün de tam kusurlu olmasına rağmen davacı baba için 15.000,00 TL, davacı anne için 15.000,00 TL, davacı kardeş F. için 9.000,00 TL, davacı kardeş için Y. için 7.000,00 TL olarak belirlenen manevi tazminat miktarı oldukça azdır’ şeklindedir.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/3324 Sayılı Kararı:

‘Ölümlü trafik kazasında çocuğu ölen ve kendi çocuğu %25 kusurlu olan anne-baba için ayrı ayrı 7.000’er TL olarak hükmedilen manevi tazminat miktarı oldukça azdır’ şeklindedir.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/10879 Sayılı Kararı:

‘07.04.2011 tarihli iş kazası neticesinde vefat eden işçinin, davacı eşi lehine takdir edilen 100.000 TL tutarındaki manevi tazminatın fazla, davacı çocuk lehine takdir edilen 60.000 TL tutarındaki manevi tazminatın ise az olduğu açıktır ‘ şeklindedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Nasıl Yapılır?

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması TRH-2010(kadın-erkek) yaşam tablosu üzerinden prograsif rant hesap yöntemi ile yapılmaktadır. Programda  belirli bilgilerin girilmesi ile tazminat hesaplaması yapılmaktadır. Bu bilgiler ise;

• Kazadaki kusur oranı (davalının kusur oranı),
• Kaza tarihi,
• Vefat edenin doğum tarihi,
• Hesaplamanın yapıldığı tarih,
• Vefat edenin aldığı ücret,
• EŞ, çocuk veya çocukların, anne ve babanın doğum tarihleridir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Kriterleri

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamasında kullanılan kriterler, ölen kişinin yakınlarının uğradığı maddi kayıpları adaletli bir şekilde karşılamayı amaçlar. Tazminatı talep edebilecek kişiler ise belirlidir. Bu kişiler ile vefat eden kişinin arasında fiili desteğin varlığı ispatlanmalıdır. Sağlanan desteğin ise Yargıtay kararlarına göre maddi yardımın yanı sıra hizmet şeklinde de olabilir.

Destekten yoksun kalma tazminatı ise yardımın parasal yönden karşılığıdır. Tazminatın asıl amacı vefat edenin yakınlarının sosyal ve ekonomik yönden etkilenmelerini engellemektir. Dolayısıyla da bu destek maddi tazminat olarak verilmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Formülü

Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplama formülü, ölen kişinin toplam geliri ile bakmakla yükümlü olduğu kişilerin toplam harcaması arasındaki farkın bugünkü değerini bulmaya yarayan bir matematik işlemidir. Formülde yer alan faktörler:

• T: Destekten yoksun kalma tazminatı
• G: Ölen kişinin hayatta kalsaydı elde edeceği yıllık gelir
• H: Bakmakla yükümlü olduğu kişilerin yıllık harcaması
• n: Ölen kişinin beklenen yaşam süresi
• m: Bakmakla yükümlü olduğu kişilerin beklenen yaşam süresi
• i: Faiz oranı
• t: Vergi oranı

Formül şöyledir:

T = (G – H) x (1 – t) x [(1 + i)^n – 1] / [i x (1 + i)^n] x [(1 + i)^m – 1] / [i x (1 + i)^m]

Destekten yoksun kalma formülü, ölen kişinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin gelirinin sabit olduğunu varsayar. Ancak, gerçekte bu değerler zaman içinde değişebilir. Bu nedenle, aktüerya uzmanı, gelir artış oranı, enflasyon oranı gibi faktörleri de hesaba katmak için formülü güncelleyebilir. Ölen kişinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin yaşam sürelerini hayat tablolarından almak yerine, bireysel durumlarına göre de değerlendirme yapabilir.

Trafik Kazası Destekten Yoksun Kalma Tazminatı 

Karayolları üzerinde en az iki aracın karıştığı kazalara trafik kazası denilmektedir. Trafik kazası sonucunda ise kazazedelerin alacağı tazminatlar kazanın sonucuna göre değişmektedir. Trafik kazasının sonuçları;

• Ölümlü,
• Yaralanmalı,
• Maddi hasarlı olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Ölümlü trafik kazalarında vefat eden kişinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı almaya kanunlarca hak sahibidir. Ölümlü kazalarda tazminat süreci diğer kazalara oranla daha hızlı ilerlemektedir. Bunun nedeni ise maluliyet ortada; kazazede hayatını kaybetmiştir.

Trafik kazası destekten yoksun kalma tazminatında zamanaşımı süresi 15 yıl olarak belirlenmiştir. Kazanın gerçekleşmesinin ardından trafik sigortası tarafından karşılanan bu tazminat için vefat eden yakınlarının 15 yıllık süresi bulunmaktadır. Trafik sigortası ile tazminat için hukuki bir sürece girilmektedir. Bu hukuki süreçte kazazede yakınlarının alanında uzman trafik kazası avukatı ile çalışması gerekmektedir. Alanında uzman trafik kazası avukatı süreci en hızlı ve sağlıklı şekilde ilerleterek mağdurların tazminata kavuşmasını hızlandırmaktadır.

Trafik kazası destekten yoksun kalma tazminatı ile birlikte vefat eden yakınlarının talep edebileceğin birçok tazminat hakkı daha bulunmaktadır. Bu ek tazminatlar:

• Cenaze masrafları,
• Ölüm hemen gerçekleşmemiş ise hastane ve bakıcı masrafları,
• Vefat eden kişi araç sahibi ise araç hasarına ilişkin masraflar.

Tek Taraflı Trafik Kazası Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Tek taraflı trafik kazası, sadece tek aracın yer aldığı ve üçüncü tarafların doğrudan dahil olmadığı bir kaza türüdür. Örnek olarak, bir aracın kontrolünü kaybedip kaldırıma çarpması verilebilir. Tek taraflı trafik kazalarında destekten yoksun kalma tazminatından kazada yolcu konumda bulunan kişiler faydalanabilir.

Tek taraflı kazalarda sürücü kusurlu olduğu için sigorta şirketinden herhangi bir tazminat talebinde bulunamazlar. Ancak kazaya farklı bir etken (yol, hayvan, doğa olayları vb. ) sebep olduysa kusuru nispetinde ölümüne sebep olduğu kişinin yakınlarına tazminat ödenmelidir.

Destek Payı

Destekten yoksun bırakma tazminatında, kişinin vefatından önce desteklediği kişi veya kişilere verdiği desteğin payı hesaplanır. Destek payı ise, destek (desteğe sahip olan) hayatta ise, desteklenen kişiler arasındaki kazançların orantılı değeridir.

Denge Yaşam Ölüm Tablosu

Destek payları dışında tazminat tutarı da hesaplanır ve paylarla orantılı olarak paylaşılmaktadır. Bu kapsamda, destekten yoksun bırakma tazminatının hesaplanmasında desteğin kalan ömrü dikkate alınır. Ancak destek, destek alan kişiden daha genç ise, destek alan kişinin bakiye ömrü dikkate alınarak hesaplama yapılacaktır. Eşler açısından ise sağ kalan eşin evlenmesi durumunda ölen eşin nafakası sona erecek ve evlilik tarihine kadar geçen süre dikkate alınacaktır.

Aktif  Pasif Yaşam

Çalışan ve eşini, annesini, babasını, çocuğunu vb. hayatının sonuna kadar maddi olarak destekleyen kişi. aynı miktarda mali destek alması beklenemez. Nitekim kişinin çalışmaya devam etmesinden veya çalışmaya başlamasından 60 yaşına kadar geçen süre aktif dönem olarak kabul edilecek, emekli olup çalışmayı bıraktığı andan kalan ömrüne kadar geçen süre aktif dönem olarak kabul edilecektir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Yargıtay

Yargıtay kararları, birçok davada emsal niteliği taşıyarak kazazedelere ışık tutmaktadır. Örneğin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/512 Esas Numaralı, 2020:5163 Sayılı Kararı:

‘– 1086 Sayılı HUMK`nun 388 ve 389. maddeleri ile 6100 Sayılı HMK`nun karşılık 297/1-2 maddeleri uyarınca, mahkeme kararında; hüküm sonucunun, taraflara yükletilen hak ve sorumlulukların şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde ayrı ayrı ve açıkça gösterilmesi gerektiğini,

– HUMK`nun 388/3. maddesi gereğince (HMK 297/c) hükmün gerekçesinde tarafların iddia ve savunmalarının özeti, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar, çekişmeli konular hakkında toplanan deliller, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebeplerin gösterilmesi gerektiğini,
– Bütün mahkemelerin her türlü kararlarının gerekçeli olarak yazılmasının T.C. Anayasasının 141/3. maddesinde  açıkça belirtildiğini,
– Bu hükümlerin yargıda açıklık ve netlik prensibinin gereği ve kamu düzeni ile ilgili olduğunu, yasanın aradığı anlamda oluşturulacak kısa ve gerekçeli kararların hüküm fıkralarının açık, anlaşılır, çelişkisiz, uygulanabilir olmasının gerekliliği kadar, kararın gerekçesinin de, sonucu ile tam bir uyum içinde, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıkta olmasının zorunluluk taşıdığını, zira, tarafların o dava yönünden, hukuk düzenince hangi nedenle haklı veya haksız görüldüklerini anlayıp değerlendirebilmeleri, davaya konu maddi olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini bilmeleri gerektiğini,

Yargıtay`ın hukuka uygunluk denetimini yapabilmesi için de ortada usulüne uygun şekilde oluşturulmuş bir hükmün bulunmasının zorunlu olduğunu, somut olayda birden fazla kök ve ek rapor arasından  hangi tarihili aktüer raporunun benimsendiği gerekçede belirtilmeyerek hükümde muğlaklık oluşturulduğunu vurgulayarak hükmün bozulmasına karar verilmiştir’ şeklindedir.

Destekten yoksun kalma tazminatı emsal Yargıtay kararı indirmek için tıklayınız.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama Yargıtay Kararları

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/7332 Sayılı Kararında ;

‘Hak sahiplerinin bakiye ömürleri daha önceki yıllarda Fransa’dan alınan 1931 tarihli “PMF” cetvelleri ile saptanmakta ise de; Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Aktüerya Bilimleri Bölümü, BNB Danışmanlık, Marmara Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi’nin çalışmalarıyla “TRH 2010” adı verilen “Ulusal Mortalite Tablosu” hazırlanmış olup, gerçek zarar hesabı özü itibariyle varsayımlara dayalı bir hesap olup, gerçeğe en yakın verilerin kullanılması esastır.

Bu durumda diğer kurumlar ile Yargıtay Daireleri arasında tazminat hesabında birliğin sağlanması açısından ve yine bu tablonun ülkemize özgü ve güncel verileri içermesi de göz önüne alındığında, Dairemizce de tazminat hesaplarında bakiye ömrün belirlenmesinde TRH 2010 tablosunun esas alınmasının güncellenen ülke gerçeklerine daha uygun olacağına karar verilmiştir. Buna göre, kazanılmış haklar gözetilerek (tazminata esas alınan gelir, esas alınan asgari ücret yılı, işlemiş/işleyecek dönem tarihleri gibi) davacılar murisinin muhtemel bakiye yaşam süresinin TRH 2010 Yaşam Tablosu’na göre belirlenmesi suretiyle tazminat miktarının hesaplanması için bilirkişiden ek rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmek üzere kararın bozulmasına karar vermek gerekmiştir’.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/6967 Sayılı Kararında;

‘Dava, trafik kazasından kaynaklanan cismani zarar nedeniyle maddi tazminat istemine ilişkindir. İtiraz Hakem Heyetince hükme esas alınan 10.05.2019 tarihli aktüer bilirkişi raporunda; kaza tarihinde 20 yaşında olan davacının TRH 2010 Tablosu’na göre muhtemel bakiye ömür süresi belirlenmeden, TRH Tablosu’na göre davacının 99 yaşına kadar yaşama ihtimali olduğu kabul edilerek ve bu yaş baz alınarak “irat yöntemi” ile işleyecek/ bilinmeyen devre hesabının yapılmış, işleyecek aktif dönem ile işleyecek pasif dönem başlangıç ve bitiş tarihleri açık bir şekilde yazılmamış olup bu yönüyle rapor denetime elverişli değildir.

Bu durumda; davacının bakiye ömür süresi belirlenerek, aktif ve pasif dönem başlangıç bitiş tarihleri ve süreleri gösterilmek suretiyle denetime elverişli daha önce rapor düzenleyen bilirkişiden ek rapor alınıp, oluşacak sonuca göre hükmü temyiz eden davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hak dikkate alınarak karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle, yazılı biçimde karar verilmesi doğru görülmemiştir’.

 

Anne-Baba İçin Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama

Anne ve babanın destekten yoksun kalma tazminatı hesaplaması, çocuklarının ölümü nedeniyle uğradıkları maddi kayıpları karşılamak amacıyla yapılır. Hesaplama sırasında, çocukların yaşları, eğitim durumları, gelir beklentileri ve ailenin yaşam standartları gibi faktörler dikkate alınır.

Çocuğun vefat ettiği kazalarda Yargıtay’ın izlediği paylaşım anne ve baba için ayrı ayrı 1/8 oranındadır. Bu oranı ilişkin yine birçok emsal kararlar bulunmaktadır. Örneğin; Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2003 / 33904 Sayılı Kararında:

‘Davacılar Dursun ve Leyla çocukları Şebnem’in ölümü nedeniyle destek tazminatı da istemişlerdir. Genel yaşam deneyimleri ve hayatın olağan akışı yetişkin bir insanın anne ve babasına her halükarda ve belirli bir düzeyde destek olacağını gösterir. Bu desteğin miktarı tarafların yaşam düzeyi, sağlık, sosyal ve ekonomik durumları ile orantılı olarak değişebilirse de çocuğun hiç destek olmayacağı kabul edilemez. Zira destek mutlaka para veya maddi katkı şeklinde olmayabilir. Bunun dışında çeşitli hizmet ve yardımlarla da destek olunabilir.

Anne ve babanın varlıklı olmaları çocukların desteğine ihtiyaç duymadıkları veya ileride duymayacakları sonucunu da doğurmaz. Davacıların çocukları Şebnem’in ölümüyle destekten yoksun kaldıklarının kabulü gerekir. Davacıların bu kalem isteğinin kabulü ile gerçekleşen zarara hükmolunması gerekirken davacıların maddi tazminat talebinin reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir’.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kimler Talep Edebilir?

Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin maddi desteğinden yoksun kalan ve kanuni mirasçıları olarak kabul edilen yakınları tarafından talep edilebilir. Bu kişiler genellikle eş, çocuklar, anne-baba ve kardeşler gibi birinci ve ikinci derece yakınlarıdır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı İndirim Sebepleri

Türk hukuk sistemi çerçevesinde, destekten yoksun kalma tazminatının indirimi için bazı sebepler bulunmaktadır. Bu sebepler şunlardır:

• Kazazedeye sağlanan bakım ve hizmetler: Kazazedeye sağlanan sağlık hizmetleri, bakım ve destek hizmetleri gibi faktörler göz önünde bulundurularak tazminat miktarında indirim yapılır.
• Müterafik kusur: Her iki tarafın da trafik kazasına katkıda bulunduğu durumlarda, tazminat miktarı her iki tarafın kusur oranına göre azalabilmektedir.
• SGK tarafından bağlanan gelirler: Kazadan dolayı destekten yoksun kalan aile bireylerinin, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bağlanan gelirler, tazminat miktarının düşürülmesine neden olmaktadır.
• Aile bireylerinin yaşları ve sağlık durumları: Aile bireylerinin yaşları, sağlık durumları ve geçim kaynakları da tazminat miktarının belirlenmesinde ve indirimlerin uygulanmasında dikkate alınabilir.
• Askerlik tenzili: Kazada yaşamını yitiren kişinin erkek olması ve askerlik görevini yapmamış olması durumunda, tazminat miktarında indirim yapılır.
• Dul kalan eşin yeniden evlenme ihtimali: Dul kalan eşin, gelecekte yeniden evlenme ihtimali göz önünde bulundurularak tazminat miktarı azaltılabilir.
• Sorumluluk sigortaları: Kazada yaşamını yitiren kişinin, sigorta poliçesinde yer alan teminatlar kapsamında yapılan ödemeler, tazminat miktarının düşürülmesine sebep olabilir.
• Hatır taşıması: Kazada yaşamını yitiren kişinin, kazadan önce bedelsiz olarak (ücretsiz) destek sağladığı aile bireyleri için tazminat miktarı düşürülebilir.

Trafik Kazasında Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kimden İstenir?

Trafik kazası sonucunda vefat eden kişinin yakınları destekten yoksun kalmaz tazminatı için sigorta şirketlerine başvuru yapmalıdır. Karayolları Trafik Kanunu bu konuya ilişkin açıklamasını 97. maddesinde yapmıştır. İlgili kanun maddesinde yer alan ifadeler: ‘Zarar gören, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar
içinde doğrudan doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabileceği gibi dava da açabilir’ şeklindedir.

Ölümü trafik kazası sonrası tazminat başvuruları için trafik sigorta şirketlerinin vefat eden yakınlarından talep edecekleri belgeler bulunmaktadır. Destekten yoksun kalma tazminatı için sigorta şirketine sunulması gereken belgeler genel olarak;

• Sigorta Başvuru Dilekçesi
• Kaza tespit tutanağı (KTT)
• Ölüm raporu
• Vukuatlı nüfus kayıt örneği
• Veraset İlamı
• Maaş bordrosu, geliri gösteren evraklar.
• Adli tıp raporu (ölüme ilişkin)
• Tarafların Ehliyet, ruhsat ve sigorta bilgileri
• Bilirkişi Raporları
• Alkol raporu

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Görevli Mahkeme

Destekten yoksun kalma tazminatı talepleri için görevli mahkeme; haksız fiilin işlendiği yerde bulunan, zararın meydana geldiği yerde bulunan veya zarar görenin yerleşim yerinde bulunan Asliye Hukuk Mahkemeleridir.