Kıdem Tazminatı 2023

Kıdem tazminatı, bir işçinin belirli bir işverenle geçirdiği süre boyunca kazandığı ve iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda yapılan tazminat türüdür. Türkiye’de uygulanan bu sistem, işçilere işveren değiştirdikçe ödenen ve süreklilik arz eden bir tazminat şeklidir.

Kıdem Tazminatı

İşçinin kıdem tazminatına hak kazandığı haller bulunmaktadır. İşçinin bu tazminata hak kazandığı haller;

• İşçi sağlığı sebebiyle iş sözleşmesini feshetmesi halinde,
• İşveren işçinin aleyhine suç işlemesi halinde,
• İşçi askerlik için iş sözleşmesini feshetmesi halinde,
• İşçinin emekli olması,
• Kadın işçinin evlilik sebebiyle sözleşmeyi feshetmesi,
• İşçinin sendika yönetici olması halinde; sözleşmesi askıya alması veya feshetmesi,
• İşveren, işçi alacaklarının ödemesini geciktirmesi veya hiç yapmaması,
• İş koşullarında köklü ve esaslı değişiklikler yapılması,
• İşçinin parça başı çalışması halinde; işçiye az iş verilmesi,
• İşçinin vefatı durumunda işçinin yakınları (mirasçıları) kıdem tazminatı talebinde bulunabilirler.

İşçinin aynı zamanda kıdem tazminatına hak sahibi olmadığı durumlarda bulunmaktadır:

• İşçi kendi iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi halinde,
• İşçinin iş yerinde çalışma süresini en az 1 haftadan fazla süreyle engelleyecek durumu bulunması,
• İşçinin tutuklanması halinde,
• İşe girerken yanıltıcı ve yanlış bilgi verilmesi halinde,
• İşçinin kendi kusuru nedeniyle hastalanması (düzen olmayan yaşam tarzı vb.),
• İşçi, işverene veya ailesine hitaben şeref ve onurunu rencide edecek söylemlerde, fiillerde bulunması durumunda,
• İşçinin izin almadan işe gelmemesi, haklı nedene dayanmadan 2 gün üst üste işe gelmemesi veya 1 ay içerisinde 3 iş günü devamsızlığı,
• İşçinin iş yerinde suç işlemesi (hırsızlık vb.),
• İşçinin, işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi,
• İşçinin 7 günü geçecek ve ertelenmeyecek hapis cezası alması,
• İşçinin sadakat yükümlülüğü ve rekabet yasağına uygun davranmaması.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, işçinin bir işverenle geçirdiği süre boyunca kazandığı ve iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda alması gereken bir tür tazminattır. İşçinin işverenle çalıştığı süre boyunca biriken bu hak, iş sözleşmesinin belirli şartlar altında sona ermesi durumunda işçiye ödenir. Bu tazminatın amacı; işçilere işten ayrıldıklarında bir güvence sağlamak ve yeni bir iş bulana kadar geçimlerini sürdürebilmelerine yardımcı olmaktır.

Kıdem Tazminatı Davası

Kıdem tazminatı davası açılmadan önce arabuluculuğa başvuru yapılması zorunludur. Arabuluculuk görüşmelerinin olumsuz sonuç vermesi halinde dava açılmaktadır.

Kıdem tazminatı davası açmak için görevli mahkeme olan İş Mahkemesi’ne dava dilekçesi yazılarak başvuru yapılmalıdır. Başvuru sırasında iş mahkemesinde dava açmak için ödenmesi zorunlu olan harç ve masraflar bulunmakta olup yatırılması zorunludur. Dilekçe ile başvuru yapılmasının ardından işçi ve işveren arasında hukuki süreç başlamaktadır. Hukuki süreçte işçinin alanında uzman işçi avukatından gerekli hukuki desteği alması gerekmektedir.

2023 yılında iş mahkemesinde dava açmak için ödenmesi zorunlu olan harç ve masraflar;

Başvurma Harcı	1	269,85 TL	Harç
Vekâlet Harcı	1	38,40	Harç
Peşin Harç	1	269,85 TL	Harç
Gider Avansı	2	Taraf Sayısına Göre Değişir	Masraf
Vekâlet Pulu	0	60,50 TL	Masraf

İşçinin bu tazminat davasını açması için İş Kanunu’nda zamanaşımı süresi belirlenmiştir. Kıdem tazminatı dava zamanaşımı süresi ise 5 yıldır. İş Kanunu 3. Ek Maddesinde yer alan ifadeler;

‘İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır.
a) Kıdem tazminatı.
b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
c) Kötüniyet tazminatı.
d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat’.

Görülen tazminat davasının ise görevli mahkemede ortalama yargılama süresi 540 gündür. Ancak süreç yargılama aşamasını geçip istinaf ve temyiz aşamalarına kelmiş ise ortalama 3-4 yıl sürmektedir.

Kıdem Tazminatı Davası Görevli Mahkeme

Kıdem tazminatı davası görevli mahkeme, İş Mahkemeleridir. İş mahkemeleri, işçi ve işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözmekle yükümlüdür. Bu kapsamda bu tazminat ile ilgili davalara da bakmaktadır.  Gerçek veya tüzel kişinin açacağı tazminat davasında yetkili mahkeme; iş yerinin bulunduğu veya işçinin ikametinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesidir.

Kıdem Tazminatı Hesaplama

Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken içinin çalıştığı her gün, ay ve yıl ayrı olarak hesaplama gerektirir. Hesaplama yapılırken kullanılan formüller aşağıdaki gibidir;

Yıl İçin= Brüt Ücret X Yıl

Ay İçin= (Brüt Ücret / 12) X Ay

Gün İçin= (Brüt Ücret /365) X Gün

Brüt Kıdem Toplam Tazminat  Tutarı= Yıl + Ay + Gün

Brüt kıdem  toplam tazminatından damga vergisi kesilmektedir. Damga vergisi hesaplaması ise:

Damga Vergisi= Brüt Ücret X 0,00759

Kıdem Net Tazminatı= Toplam Brüt Kıdem Tazminatı – Damga Vergisi

Örnek kıdem tazminatı hesaplaması:

İşçi aynı işverenin işyerinde toplam 9 yıl 2 ay 6 gündür çalışmaktadır. Aldığı son brüt ücret ise 12.000 TL’dir. Toplam kıdem tazminatı hesaplaması;

9 Yıl İçin: 12.000 TL X 9 = 108.000 TL

2 Ay İçin: (12.000/12) X 2 = 2000 TL

6 Gün İçin: (12.000/365) X 6 = 197,26 TL

Brüt Tazminat Tutarı: 108.00 TL + 2000 TL + 197,26 TL = 110.197,26

Damga Vergisi: 110.197,26 X 0,00759 = 836,39

Net Kıdem Tazminatı Tutarı: 110.197,26 – 836,39 = 109.360,87

Kıdem Tazminatının Hesabında Dikkate Alınacak Ödemeler

Kıdem tazminatı hesaplanırken ek olarak dikkat edilecek ücretlerde bulunmaktadır. Bu ücretler kısaca;

• Gıda yardımı
• Yıllık izin ödenen harçlık
• Giyim yardımı
• Çocuk zammı
• Sosyal yardım niteliğinde olan ayakkabı veya ayakkabı bedeli
• Yemek ücreti
• Temettü
• İkramiye
• Sürekli yapılan prim ödemeleri
• Mali sorumluluk tazminatı
• Yakacak yardımı
• Konut yardımı
• Çocuk yardımı
• Eğitim yardımı
• Sağlık yardımı

Bu ücretlerin ise tazminat hesaplamasına dahil edilmesi için bazı şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Bu şartlar;

• İşçiye yapılan bu ödemeler tek seferlik olmayıp sürekli yapılması gerekmektedir. Burada önemli olan ödemelerin süreklilik arz etmesidir.
• Çalışana sağlanan bir menfaat niteliği olmalıdır.
• Para ve para ile ölçülebilir olmalıdır.
• Sözleşme veya kanundan doğan bir hak nedeniyle ödeme yapılmalıdır.

Kıdem tazminatı Hesaplama 2023

Kıdem tazminatı hesaplaması 2023 yılında da herhangi bir değişiklik göstermemiştir. Ancak 2023 2023 yılında işçiye ödenebilecek bu tazminatın tavan tutarı artış yönünde eğilim göstermiştir.

Son güncellemeye göre 2022 yılında 15.371 TL olan tavan tutar; 2023 yılının ilk yarısında 19.982,83 TL; 2023 yılının ikinci yarısında; 23.489,83 TL olmuştur.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan ‘Mali ve Sosyal Haklar’ konulu genelgeye göre;

2023 yılının ilk yarısına ilişkin tablo;

DÖNEM	01/01/2023 – 30/06/2023
Aylık Katsayısı	0,433684
Taban Aylık Katsayısı	6,787992
Yan Ödeme Katsayısı	0,137535
Aile Yardımı	985,76 TL
Çocuk Yardımı	108,42 TL
Çocuk Yardımı (0-6 Yaş)	216,84 TL

2023 yılının ikinci yarısına ilişkin tablo;

DÖNEM	01/07/2023 – 31/12/2023
Aylık Katsayısı	0,509796
Taban Aylık Katsayısı	7,979285
Yan Ödeme Katsayısı	0,161673
Aile Yardımı	1.158,77 TL
Çocuk Yardımı	127,45 TL
Çocuk Yardımı (0-6 Yaş)	254,90 TL

Kıdem Tazminatı Yargıtay Kararları

Yargıtay kararları birçok konu için işçi veya işveren ışık tutmaktadır. Örneğin;

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 09.03.2015 tarihli, 2013/14764 Esas Numaralı, 2015/9463 Kararında;

“Davacı askerlik nedeni ile dilekçesini verdikten 30 gün sonra görevi bırakacağını belirtmiş ve belirttiği bu tarihten sonra işyerine gitmemiştir. Her ne kadar 5 ay sonra askere sevk edilmiş ise de fesih tarihi ile askere sevk tarihi arasında geçen süre makul sayılamayacak kadar uzun olduğu gibi, davalı davacının bu dönemde yeni işte çalıştığına dair bir kısım deliller sunmuştur.

Bu durum karşısında davacının iş sözleşmesini askerlik nedeni ile feshetmediği, kıdem tazminatı koşulları gerçekleşmediği anlaşıldığından kıdem tazminatı talebinin reddi gerekir’.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi; 10.05.2012 tarihli, 2010/10705 Esas Numaralı, 2012/16586 Kararında;

“Evlilik sebebiyle hizmet sözleşmesini kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde fesheden kadının işyerinden ayrılmasından sonra başka bir işe girmesi onun kötü niyetli olduğu anlamına gelmez. Evlilik sebebiyle hizmet sözleşmesini fesheden kadından işveren ihbar tazminatı isteyemez.

Davalı işyerinde müdür yardımcısı olarak çalışan davacı, yeni işyerinde daha yüksek bir ücretle ve müdür konumunda çalışmaya başlamış olup artık davacının yasal hakkını kullanarak evlilik sebebiyle davalı işyerinden ayrıldığı ve hakkın kötüye kullanılması söz konusu olmadan anayasal hakkını kullanarak yeni bir işte çalışmaya başladığının kabulü dosya içeriğine uygundur. Bu sebeple Mahkemece davanın esasına girilerek kıdem tazminatı isteği yönünden inceleme yapılması gerekir’.

Daha fazla Yargıtay Kararı İndirmek İçin Tıklayınız.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları

Kıdem tazminatının hak edilebilmesi için iş hukukuna göre bazı şartların sağlanmış olması gerekmektedir;

1. İşçinin en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. İşçinin çalışma süresi bir yılın altında olması halinde kıdem tazminatı alması mümkün değildir.  Ayrıca belirtilmesi gereken bir durumda; işçi aynı işverenin farklı işyerlerinde 1 yıl çalışmış ise tazminat hakkı bulunmaktadır.
2. Kıdem tazminatı için belirsiz süreli iş sözleşmesi olması zorunludur. Belirli iş sözleşmelerinde çalışma süresi tamamlanan işçi tazminatını talep edemez.
3. Belirsiz süreli iş sözleşmesi haklı nedenle fesih edilmelidir.
4. İş Kanunu’na göre işçi sıfatı taşımayan kişi  tazminatı hak edemez. İlgili kanuna göre; iş sözleşmesine bağlı olarak işverenin işyerinde çalışan kişilere işçi denilmektedir. Ancak bazı meslek gruplarının bu tazminatı almaya hakları bulunmamaktadır.  Bu meslek grupları İş Kanunu 14. maddeye göre işçi sayılmamaktadır. Kıdem tazminatı alamayanlar:

• Çıraklar,
• Sporcular,
• Deniz ve hava taşıma işyerlerinde çalışanlar,
• Ev hizmetinde çalışanlar,
• Rehabilite edilenler,
• Çalışan sayısı 50 kişiden az olan tarım ve orman işlerinin yapıldığı işletmeler,
• Aile ekonomisi sınırları içerisinde kalan tarım ile ilgili her çeşit yapı işleri,
• Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu 2. maddede yer alan tarife uygun üç kişinin çalıştığı iş yerlerinde çalışanlar,
• Aile üyeleri ve üçüncü dereceye kadar hısımlar arasında (dışarıdan biri dahil olmadan) el sanatlarında çalışılan işyerindekiler.

5 Yıl Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

5 yıllık tazminat hesaplaması; işçinin son brüt ücretinin 5 yıl ile çarpılması sonucunda tutarı vermektedir. Ortaya çıkan tazminat tutarının talep edilebilmesi için ise işçinin yada vekili olarak tayin ettiği avukatın iş mahkemesine dilekçe aracılığı ile dava açması gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan Kıdem Tazminatı İçin Uygun Yazı Alma

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alacağı yazı ile işyerinden ayrılan işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır. Ancak işçinin ilk kez sigortalı çalışan olması ve belirlenen prim günü sayısını tamamlamış olması gerekmektedir.

Tarih Aralığı	Prim Günü Sayısı
01.2016 Tarihinden Sonrası	5400
01.2015-31.12.2015	5300
01.2014-31.12.2015	5200
01.2013-31.12.2013	5100
02.2012-31.12.2012	5000
01.2011-31.12.2011	4900
01.2010-31.12.2010	4800
02.2009-31.12.2009	4700
05.2008-31.12.2008	4600

• 1999-30.04.2008 tarihleri arasında ise 25 yıllık sigortalılık süresi bulunan ve 4500 gün prim sayısı olan veya sigortalılık süresi aranmadan 7000 prim günü,
• 1999 tarihinden önce ise 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü bulunması gerekmektedir.

 

4857 Sayılı İş Kanunu’na ulaşabilmek için bırakacağımız linki kullanabilirsiniz.

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf.

İlgili İçerik:

• İhbar Tazminatı Alma Şartları
• İhbar Tazminatı Nedir?